Helgi Joensen, sum nú fer at sýna fram í Gamla Seglhúsinum í Klaksvík, er listhandverkari, víða gitin fyri sítt sermerkta tinsmíð.

Gjøgnum árini hevur hann leitað fram ymsar møguleikar og gjørt alskyns royndir við hesum serstaka metali, fingið tinið at tala og gandað fram tær vakrastu vondir Í alskyns íløtum, skálum, stakum og øðrum brúkslutum, relieffum og skulpturum – stundum samansettum av fleiri staklutum. Helgi hevur sýnt list sína fram í týðandi listaskálum víða hvar um lond.

Helgi Joensen er føddur í 1932. Hann er sonur Ó la Joensen úr Klaksvík og Oliviu Joensen úr Miðvági. Helgi hevur eina systur, Dagmar, sum er gift og býr í Norra. Óli og Olivia bygdu sær hús á Ziskatrøð. Tey  ovastu húsini á Prestvegi.Óli var skiparalærdur og førdi Fossanes, sum fórst undir Íslandi í 1938.Olivia var fotografur og hevði atelier við hús.

Eftir at hava mist mannin flutti Olivia við børnunum til foreldur síni, sum tá stóðu fyri sjómansheiminum í Havn.

Hon arbeiddi sum fotografur í Gamla Bókhandli og hjápti til á sjómansheiminum.

Soleiðis kom Helgi at búgva í Havn mestu tíðina undir krígnum. Mamman giftist uppaftur við einum norskum sjómanni, Julius,og tey fluttu øll til Norra eftir kríggið. Helgi er útbúgvin verkfrøðingur og arbeiddi fyrstu árini hjá Stavangerflint, sum ger steintoy. Mitt í 70unum gjørdi hann saman við einum øðrum jólaplattar úr tini.

Í 80unum byrjaði hann fyri seg sjálvan og hevur gjøgnum árini havt framsýningar í fleiri stórbýum í Evropa og USA. Helgi hevði í mong ár verkstað og antikvitetshandil í Stavanger. Nú hevur hann verkstað í Norðjútlandi.

Í fjør var gjørt av, at Helgi skuldi koma til Klaksvíkar og vísa nøkur av verkum sínum fram í Gamla Seglhúsinum. Men seint á heysti móti vetri, mátti Helgi undir skurviðgerð, sum ikki tók seg væl upp.

Tað var so álvarsligt, at hann misti fleiri førleikar. Seinastu mánaðirnir eru farnir við at venja rødd og limir.

Vit kunnu bert fegnast um, at Helgi ikki settist aftur; men valdi at at taka leiðina heim á klettarnar.

Framsýniningin letur upp fríggjadagin 4. mai 2018 og hongur uppi fram til Norðoyastevnu.
Fernisering verður kl. 16:00 og kemur Bárður Jákupsson at røða.

Umframt lættari ábit og tónleik verður eisini møguligt at hitta listamannin sjálvan.

Opið er soleiðis:
Fríggjadagin 4. mai - Fernisering kl. 16.00
Mánadag - fríggjadag kl. 14 - 17
Sunnudag kl. 14 - 18

Hjartaliga vælkomin á gátt í Gamla Seglhúsinum!

Á Gamla Seglhúsinum var Arnold Vegghamar í dag og lat upp sína nýggjastu framsýning. Framsýningin var sera væl vitjað, og tað sást eisini aftur í seldum verkum.

Símun Gullaksen, bjóðaði vælkomin, síðani sungu Steintór og Rakul Ró tvey løg. Aftaná tað segði Helgi Fossadal nøkur orð, ið vit endurgeva her niðanfyri og Steintór og Rakul Ró endaðu so móttøkuna við tveimumløgum afturat.

Røðan, ið Helgi Fossadal helt á Gamla Seglhúsi í dag:
Listamálarin í norðastu bygd Føroya, Viðareiði, Arnold Vegghamar er sjálvlærdur listamálari. Men eins og hjá mongum øðrum føroyskum dreingjum var tað neyðugt hjá honum at fara til sjós fyri at forvinna sær eina úrtøku. Tað snúði seg snøkt sagt um at yvirliva.

Men hóast Arnold Vegghamar ikki hevði góða sjónatur og ikki vandi seg við tað ofta baldruta og harða sjólívið, so sigldi hann, til hann var  um19 ára gamal. Tá fór hann til Danmarkar, Odense, at ganga í skúla og at læra eitt handverk; hann var síðani útlærdur gullsmiður og starvast nógv ár í hesari vinnuni.

Men longu á ungum árum kveiktist ein áhugi fyri málningalistini hjá Arnoldi Vegghamar. Sína fyrstu listaligu vegleiðing fekk hann á vetri 1958-59. Tá var hann næmingur á listaskúlanum, sum var byrjaður av listamálarunum Ingálvur av Reyni og Jack Kampmann saman við myndahøggaranum og grafikaranum Janusi Kamban.

Hóast listaskúlin bara var henda eina veturin, fekk skúlin stóra ávirkan á næmingarnar, sum fingu dirvi til at halda áfram  og megi til at arbeiða fram ímóti dreyminum at vera listafólk. Eisini varð her opinberað fyri næmingarnar, at tað hevði týdning og var samfelagsgagnligt at skapa myndir – list –,  fyri at leggja afturat  samleika og mentaskap føroyinga.

Tey klassisku føroysku myndevnini eru fjallið, bygdin og havið, og sum øll listafólk  í meira og minni mun eru ávirkað og hugtikin av. Tað sama er galdandi fyri Arnold Vegghamar, sum hevur verið og enn er hugtikin av umhvørvi og náttúru á heimstaði sínum, Viðareiði.

Arnold Vegghamar lýsir eisini í sínum málningum hesi vanligu  føroysku myndevnini – fjallið, bygdina og hagan, men úttrykkið saman við teimum eyðkendu, serligu sterku litunum, sum hann nýtir, er øðrvísi og ger hansara myndir serstakar – eisini í føroyskum høpi.

Stílurin hjá Arnoldi Vegghamar er eitt stað millum ekspressionismu og naviismu.

Tað sæst, at Arnold Vegghamar vísir áskoðaranum sína egnu tulking av landslagnum,  – soleiðis sum hann sær og sansar tað. Náttúrulýsingarnar hjá honum eru ikki vanligar, men hava nakað meira í sær. Myndirnar vísa og bera prógv um, at Arnold Vegghamar er heilt sín egin listamálari.

Sum stjóri á Listasavni Føroya setti eg mær fyri at útbreiða vitan um føroysk listafólk við bókaútgávum.  Hetta hevur, eftir mínum tykki, alstóran týdning fyri listafólk,  at list teirra verður viðgjørd listfrøðiliga og milað víða um og ikki bara í Føroyum.

Í 2009 var ein framsýning við Arnold Vegghamar á Listasavni Føroya, og í tí sambandi fóru vit undir at gera eina listabók um lívið og listina hjá Arnoldi Vegghamar. Listfrøðingurin, Dagmar Warming, skrivaði bókina.

Í hesum sambandi vitjaðu vit bæði, Dagmar Warming og eg, Arnold Vegghamar á Viðareiði. Henda vitjanin, var ein partur av tilgongdini til bókina.  Tað var sera áhugavert at hoyra listamannin greiða frá lívi sinum og tilgongd hansara til myndlistina.

Her vil eg lata orðið til Dagmar Warming, sum her tekur samanum listina hjá Arnoldi Vegghamar í bókini Arnold Vegghamar:

”Vegghamar arbeiðir einsamallur sum listamaður. Hann málar heilt í egnari verð uttan at hyggja um seg, til onnur samtíðarlistafólk í Føroyum. Leiðin, hann tók í lívinum, eftir at hann fyrr sum ungur maður í nøkur ár royndi at fylgja eini vónleysari leið, hevur ført hann heim til Viðareiðis sum málara.
Her fer hann at búgva og arbeiða restina av ævi sínari og myndevnini eru ikki bara soleiðis at vika. Tey eru har beint hjá honum og geva honum íblastur til at mála verk, sum tey flestu halda vera úr einum øðrum heimi, sum eru komin higar gjøgnum tað viðkvæma sinnið hjá einum einligum persóni og gjøgnum ein kraftmiklan koloritt.

Víst er tað so, at landslagið kveikir hugin til at mála, men við úrslitinum, verkinum, koma vit inn í annan hugaheim. Vit síggja landslagið við nýggjum eygum. I hesum finst tann sermerkti og endurnýggjaði landslags-málningurin, sum er heilt einastandandi í norðurlendskum høpi.”  (Dagmar Warming, 2009)
Arnold Vegghamar hevur verið við á fleiri framsýningum bæði í Føroyum og uttanlands.

Eisini hevði eg tað gleði at hava Arnold Vegghamar við á føroysku framsýningini á Leopold museuminum  í Wien í 2008. 84.000 fólk sóu framsýningina.

Goði Arnold, takk fyri, at tú hevur ríkað okkum og Føroyar við tíni list og hjartaliga til lukku og góða eydnu við framsýningini.

Eisini fáa Jastrid og Símun eina tøkk fyri tykkara arbeiði fyri føroyska list.
Samstundis tøkk fyri heiðurin mær var sýndur at bera fram nøkur orð í samband við framsýningina hjá Arnoldi Vegghamar.

Sunnudagin 4. mars letur listaframsýningin við Arnold Vegghamar upp.

Fernisering verður kl. 16:00 og kemur Helgi Fossádal at flyta fram røðu.

Eisini verður tónleikur, lættari ábit og okkurt leskandi, umframt at møguleiki er at heilsa uppá listamannin.

Framsýningin, sum er ókeypis at vitja, umfatar 35 oljumálningar og hongur uppi allan mars mánaða.

Opið er:
Mánadag til fríggjadag frá 14:00 til 17:00
Sunnudag 14:00 til 18:00
Øll eru hjartaliga vælkomin :)

Á Gamla seglhúsinum er Bárður Jákupson frammi við málningum fyri aðru ferð og niðanfyri ber til at lesa røðuna, sum borgarstjórin, Jógvan Skorheim helt við ferniseringina ídag:
 
Góði Bárður og góðu tit øll
Tað kennist ómetaliga væl at vera aftur her í Gamla Seglhúsi til fernisering.
Og hesaferð enntá eyka stuttligt, tí fyri hálvum triðja ári síðan stóðu vit júst sama stað til júst sama høvi, so eg hevði ikki væntað at fáa víst sama heiður at siga nøkur orðhesaferð.
So tað takki eg hjartaliga fyri. 
***
Mín egni kunnleiki til list er snøgt sagt avmarkaður. 
Eri ongin serfrøðingur, so fyri at finna nøkur gávaði orð at lýsa listina hjá Bárði við, leitaði eg mær til serfrøðina.
Í bókini “Livandi list” lýsir IngerSmærup Sørensen 49 av okkara fremstu nútíðar listafólkum, og har ert tú, Bárður sjálvandi við. 
***
“Okkurt í verkunum hjá Bárði Jákupssyni ger tey torgreidd at tulka.
Kanska er tað tí, at listamaðurin arbeiðir bæði við naturalismuni og við abstraktiónini og skiftir millum hesi bæði fyribrigdi, so tað ongantíð er heilt greitt, hvat er veruleiki og hvat ikki er“.
Um tað er samanrenningin av naturalismu og abstraktión, sum er avgerandi, fari eg ikki at gera meg klókan uppá, men eg dugi avgjørt at síggja, hvat Inge meinar við. 
Við penslastrokum megnar tú at skapa fleiri veruleikar í eini og somu mynd.
Tú bjóðar sinninum og hugfloginum av, við tí úrsliti, at ein nýggjur heimur letur seg upp fyri okkum, meðan vit skoða tíni verk.
***
Vit liva í einum heimi, sum hvønn dag broytist. Nógvar av broytingunum eru góðar og mennandi, men so eru eisini nakrar, sum tykjast ørkymlandi og ræðandi.
Tað fantastiska við listini er, at hon kann dyrka tað góða í veruleikanum, og so kann hon broyta tað minni góða til tað betra við frælsi og hugflogi.
Sjálvur fyllir tú 75 ár í ár, Bárður. So tú man í uppaftur størri mun enn eg, kenna aftur hetta við, hvussu heimurin er broyttur. 
Kanska er tað júst tí, at tú hevur dirvið og dygdina til at skapa hesar.. lata okkum kalla tað ‘alternativu veruleikarnar’ fyri at brúka eitt nógv umrøtt hugtak.
Eg eri sjálvandi ikki vísur í, at hendan tulkingin hjá mær er røtt, tí vit hava jú fingið staðfest, at tíni verk eru torgreidd at tulka.

Men um eg havi skilt tína list rætt, so havi eg næstan hug at uppsummera hana við orðunum hjá Steintóri Rasmussen, sum jú ofta megnar at seta orð á tað, sum annars er ringt at siga: 
Bárður,
“Tú vakurleika málar, har náttúran dálkað er”. 
Tú skapar nýggjar møguleikar, nýggjar veruleikar og nýggjar vakurleikar.
Heilt einfalt, tú gert heimin til eitt betri stað. 
Takk fyri tað. 
Allarbestu eydnu við framsýningini og enn einaferð hjartans takk fyri, at eg fekk møguleikan at bjóða tær vælkomnan til Klaksvíkar.

4. februar kl. 14 letur listaframsýningin við Bárður Jákupsson í Gamla Seglhúsinum. Talan er um heili 36 verk og høvi verður at heilsa uppá listamannin.

Jógvan Skorheim, borgarstjóri, flytir fram røðu og Rani Nolsøe kemur at framføra nøkur løg.

Okkurt leskandi og lættari ábit verður eisini at fáa.

Ver hjartaliga vælkomin!

Allan november og desember mánaða verður framsýning við dygdargóðum listaverkum frá nøkrum av okkara mætastu listafólkum at síggja í Gamla Seglhúsinum: Zacharias Heinesen, Torbjørn Olsen, Eyðun av Reyni, Hanni J. Bjartalíð, Bárður Jákupsson, Tróndur Patursson, Anker Mortensen, Jack Kampmann, Øssur Mohr, Amariel Norðoy, Steffan Danielsen o.fl.

Hjartaliga vælkomin á gátt í Gamla Seglhúsinum!

Í gjár var aftur fernisering á Gamla Seglhúsinum.

Hesaferð var tað Zacharias Heinesen, ið vísti okkum sínar framúr myndir, bæði vatnlitir og olju hevur hann brúkt.

Fleiri av myndunum vóru úr Hattarvík og Kirkju og Zacharias hevur rakt umhvørvið har sera beint, bæði tá hann er eitt sindur beinleiðis og eisini í abstraktuni.

Zacharias segði mær, at hann hevði verið fýra dagar úti í Fugloy. Orsøkin til at hann hevur verið har er, at Jastrid og Símun buðu honum til Hattarvík, tá hann einaferð hevði eina framsýning á Gamla Seglhúsið. Í summar ringdu tey so til hansara og søgdu honum at ein lagalig løta varð og Zacharias tók av og búði hjá Jastrid og Símin í fýra dagar.

Komandi dagarnar er gott høvi at síggja úrslitið av túrinum hjá Zachariasi Heinisen á framsýningini í Gamla Seglhúsinum.

Tað var Símun Gullaksen, sum bjóðaði vælkomin. Hilmar Høgenni formaður í Listafelagnum segði nøkur orð um Zacharis Heinesen og list hansara og vit fingu tann framíhjá rætt á ferniseringini at hoyra gittarsnillingin Ólav Jacokobsen frumframføra eitt verk.

Ein fernisering á sera høgum støði.

Í dag, hósdagin 10. august  lat upp forvitnislig listaframsýning í Gamla Seglhúsinum við íslendska listamanninum Þorlákur Kristinsson, vanliga nevndur Tolli Morthéns.

Sif Gunnarsdóttir, stjóri í Norðurlandahúsinum helt røðu og Jógvan Hansen spældi og sang nøkur løg.
 
Eisini var møguleiki at heilsa uppa  heilsa uppá listamannin sjálvan, sum var til staðar og var hann fyrikomandi og lættur at tosa við, eins og bóðir hansara Bubbi Morthéns, sum hevur verið nóg í Klaksvík og róð út higani eisini.
 
Onkur av listaverkunum høvdu føroysk heiti og ímyndir higani.

Aftaná varð boðið til lættari ábit og okkurt leskandi. Framsýningin, sum er ókeypis at vitja, hongur uppi allan august mánaða.

Niðanfyri verður røðan hjá Sif Gunnarsdóttir, stjóra í Norðurlandahúsinum, endurgivin:
 
Tolli hevur myndlist í blóðinum. Pápi hansara málaði og Tolli dugdi væl at tekna og dámdi væl at tekna, tá ið hann var barn. Tí var tað ikki so undarligt, at hann valgdi myndlistina sum lívsleið, men ta avgerðina tók hann ikki fyrr enn í 1978, tá hann var 25 ára gamal og hevði ferðast, spælt í tónleikabólkum, verið sjómaður og havt kroppsliga krevjandi arbeiðsuppgávur á landi, tástaðni gekk tað upp fyri honum, at eingin framtíð var í nøkrum av tí, hann hevði gjørtáður, og so søkti hann inn á íslendska listaháskúlan. Hann varð liðugur í 1983 og fór beina leið til Berlin, har hann tey næstu tvey árini gekk á Berlin Hochschule der Kunste.

Tolli er ein av stigtakarunum til Nýggj Myndlist í Íslandi, ein sera virkin og menningarsinnað listaleið, sum hevur stóra ávirkan á íslendska myndlist. Tolli - sjómaðurin og rokkarin - gjørdist landslagsmálari, ein sera virkin landslagsmálari. Eftir lokna útbúgving fekk hann beinavegin fótin fyri seg á íslendska myndlistapallinum og tey næstu 10 árini hevði hann heili 22 solo framsýningar og 17 bólkaframsýningar. Men tað vóru ikki bert teir reinu hvítu veggirnir í listasøvnum og galleríunum, sum høvdu áhuga hjá Tolla - allir tómir veggir vóru eins góðir og vælegnaðir, málningarnir skuldu upp at hanga - skuldu síggjast!

Sjálvt bil- og dekk verkstaðir, har menn gingu í skitnum arbeiðsklæðum og spentum vøddum, vóru umskapað til framsýningarhølir. Eisini verkini hjá Tolla bera brá av spentum vøddum, tí her er einki knarr ella krutl. Dramatisku landsløgini við bergum, jøklum og fossum koma til sjóndar við føstum og tryggum penslastrokum og djørvum litavali - her verður bonska íslendska náttúrran serverað uttan filtur - gerið so væl - et ella lat vera! - eingin fjandans romantikkur. Og tó lýsir vakurleikin og kærleikin til miskunnarleysu íslendsku náttúruna úr verkunum.

Tolli rørdi við nakað í íslensku sálini, og hann gjørdist tann listamaðurin, sum øll ynsktu at hitta og heilsa uppá og hvørs verk øll vildu eiga og hava á vegginum. Øll ynsktu at sitera hann, halda veitslu saman við honum og tosa við hann á gøtuni. Verkini talaðu bæði til tey vitugu, tey mentaðu, og listasamlararnar, men eisini til bilsmiðirnar, sum dámdu hansara verk og hongdu tey upp í verkstøðum og viðhvørt høvdu teir fernisering við yrkingaupplestri og reyðvíni afturvið. Og um gestirnir vóru serliga heppnir kom lítlibeiggin framvið við sínum gittara, ja sjálvur Bubbi, sum spenti sínar vøddar innan tónleikin.

Tolli málaði myndir, ið vóru lættar at skilja - ikki tí tær vóru einfaldar ella virðisleysar. Tolli prógvaði bert, at list ikki nýtist vera óskiljandi og klíva menniskju í tveir bólkar, har tann eini bólkurin fatar og kann njóta tað frøðiliga og søguliga í listini og hin ikki hevur aðrar fortreytir enn at njóta út frá egnum tokka og hugskygni. List kann tosa beinleiðis við hjartað, magan og høvdið, ja høvdið er avgjørt eisini við.

Tolli er listamaður, Tolli er tónleikari og hann er eisini ein "kempari". Hann arbeiddi í mong ár á fiskavirkjum kring landið og hann øtaðist yvir arbeiðsumstøðurnar hjá arbeiðsfólkunum og vildi varpa ljós á og kempa fyri betri korum og betri løn.

Tað var í sambandi við hetta stríðið, at eg hitti Tolla, tá ið eg var tannáringur í Reykjavík fyri mongum árum síðani. Mamma mín hevði eisini ein aktivan leiklut í stríðnum fyri betri korum hjá arbeiðsfólkunum á fiskavirkjunum, og hon kom tá at kenna hesar báðar brøðurnar, Tolli og Bubbi, sum høvdu arbeitt á øllum fiskavirkjum í landinum og kundu siga frá søgum um harðskap, fanansskap og villar veitslur, sum fingu hárini á høvdinum at reisa seg.

Eg gloymi ongantíð fyrstu ferð, eg sá brøðurnar Tolla og Bubba. Vit búðu í einari íbúð í Reykjavík, ikki ein stór íbúð men køkurin var rúmligur og har gekk alt fyri seg. Har sótu teir ein dagin, fyltu nógv í køkinum, høvdu langt hár, stórar vøddar og vóru eitt sindur vandamiklir, og tosaðu við mammu, sum hvørki er stór ella vandamikil. Tey vóru ígongd við at skipa fyri mótmælisgongu ella mótmæliskonsert, ella báðum tveimum. Har hoyrdust nógvar eiður og smell frá knýttum nevum á køksborðinum. Eg sat friðalig í einum horni og lurtaði við einum blandi av ótta og virðing - eg kendi tað sum um at stóra verðin brádliga var komin inn í okkara køk og at kollveltingin lúrdi beint uttanfyri. Tey hildu á fram at tosa og fyrireika inni í stovuni, meðan eg mátti vaksa upp úti í køkinum, tí tað var mín uppgáva. So reistust teir og fóru, men í durinum vendi Tolli sær á og segði "lat tey ikki tránýta teg" og blunkaði.

Takk fyri góðu ráðini, Tolli.

Takk fyri at koma til Føroyar við tínum myndum - her hanga tær so væl í Gamla Seglhúsinum.

Við hesum orðum letur framsýningina hjá Tolla alment upp.

Sif Gunnarsdóttir, stjóra í Norðurlandahúsinum