Røða hjá Oggi Lamhauge

Góði Hanni,
Veturin er um at sleppa taki sínum, várið er komið og summarið er í nánd. Minnist serligu kensluna, tá eg kom heim til Føroya eftir lokið skúlaár, uttanlendis. - Sá tað vakra veðri, sum varð tað fyrstu ferð eg sá, og tað vøkru náttúruna við sínum ljósi, litum og flora. Kanska hevur tú tað somu kensluna, nu tú kemur heim í arbeiðsørindum eftir drúgva tíð í Finnlandi har tú arbeiðir og búleikast. Tú ert uppvaksin í Klaksvík og vit báðir hava felags ættarbond úr Lamba, sum fleiri onnur í Klaksvík. Tað eru nevniliga sterk ættarbond millum Bjartalíð og Lamhauge familjurnar, so vit eru heilt víst skyldfólk.

Hanni Bjartalíð er ein ótroyttiligur granskari av teimum óteljandi møguleikum í myndlistini. Hann teknar og hevur á sín heilt serstaka- og skemtuliga hátt myndprýtt barnabøkur, har ein sum lesari kann flenna, “í kýki”, saman við børnunum. Hann vann í hesum sambandi Barnabókavirðisløn Tórshavnar Kommunu í 2008. Kann í sama viðfangi líka viðmerkja, at hann eisini hevur týtt onkra barnabók til Føroyskt.

Hanni Bjartalíð málar málningar á lørift, men gevst ikki har. Hann flytur málningin av løriftinum og nýtir ymiskt “funnið” tilfar, við ymsum skapi og stødd - í trývídd, sum flatmynd ella relief. Tilfarið hevur týdning og listamaðurin sær í skapanartilgongdini møguleikarnar í tí hann finnur. Skapið, sum er ymiskt, breidd, longd og tjúktir, ið eru ymiskar og struktururin í tilfarinum (sum serliga er timbur), er ymiskur. Alt hetta setir listamaðurin saman við lími og smáum naglum í sniðfundigum samansetingum til sína egnu og serligu eind.

Fór mær ein túr oman í Steinprent á Skálatrø í gjár fyri, at hyggja eftir listaverkum hjá Hanna. Har vóru nógv verk eftir listamannin. Træskurða- verk gjørd úr plattaviði, menn ella figurðar skornir við umhugsni og nærlægni. Litfagrar flatmyndir arbeiddar í fleiri løgum - eina málaða grundflatu (ella bakgrund) og álímaðum strimlum við málaðum íløtum, ella krukkum, í ymiskum klárum litum, í forgrundini. Alt við einari koloristiskari dygd, sum í litafatan kann samanberast við myndirnar hjá eitt nú Zakarias Heinesen. Eisini vóru arkitektoniskar konstruktiónir í skapi av rúmi, skúrum ella húsum (vit kunnu hugsa um eina kiosk, grillbarr, ella eitt amerikanskt strandhus, v.m) settar saman av ymiskum trælistum og málaðar einlittar, ella í fleiri litum. Har eru ikki bara beinar linjur, í hesum rúmum, men eisini tær bendu, ið geva konstruktiónini spenning og lív. Ein greið tilsipan til tað arkitektoniska uttara rúmið og eisini til tað innarliga hugsanarliga og kensluliga rúmi, sum tengist okkum menniskjum við okkara dygdum og lýti. 

Seinastu ferð eg hitti listamannin, varð til eina serframsýning á Listasavni Føroya í 2012. Har hjálpti eg listamanninum, at seta framsýning hansara upp, sum eitt slag av hándlangara ella umboð savnsins. Eg legði merki til, at listamaðurin arbeiddi støðugt í eini áhaldandi tilgongd (prosess) og legði stóran dent á smálutirnar hann límaði á verk síni. Savnsstjórin legði mær eina við, at halda tíðarfreistina og listamaðurin arbeiddi stútt og støðugt við verkum sínum. Ímillum teirra gekk eg, hálva vegna við nervum og hugsaði um hendan framsýningin nú mundi gerast klár til ferniseringina, ella ikki. Líka mikið, vit fingu eina góða framsýning. Hanni greiddi mær frá, meðan vit arbeiddu, at hann og sonurin plagdu at savna rakettir ella pinnarnar á rakettum aftaná nýggjárshaldið. Hesar somu pinnarnar brúkti hann í list síni. Hetta er ein vakur tanki og saman við øðrum “funnum” tilfari, sum hvørt sær hevur sína søgu við sær, umskapast til annan veruleika í listarligum hami.

Trúgvi ikki, at tað í skapanartilgongdini hevur so stóran týdning fyri listamannin, hvørt tað hann fæst við kann kallast list ella ikki. Tað, sum hevur týdning er tilgongdin og nærveran av tilfarinum og tilfarsgranskingin - saman við tí  sansaliga og leikandi útrykkinum.

Kinna Poulsen hugleiðir um verkini hjá Hanna Bjartalíð í bóklinginum til serframsýning listamannsins á Listasavni Føroya 2012.

Av tí at myndirnar ofta havi verið smáar, og at myndamálið tykist barnsligt, eru tær ofta hildnar at vera skemtiligar, elskuligar og kanska enntá naivar. Í veruleikanum hevur hetta einki við naivismu at gera. Listamaðurin hevur tilvitað valt eitt myndamál, ið er merkt av einfeldi og spontaniteti, sum eru náttúrligir eginleikar hjá børnum, tá tey tekna. Figurtekningin er einføld, men effektiv - tað er skjótt at lesa av, hvat gongur fyri seg í myndunum.

Tað er sostatt ein ógvuliga fjølbroyttur og poetiskur listamaður við ógvuliga høgum morali, vit hava framman fyri okkum. Ein samtíðar listamaður við egnum altjóða myndamáli, ið ikki beinleiði tengist tí hevdbundnu føroyskari listini.

​Hjartaliga tillukku við framsýningini, Hanni Bjartalíð.

Leygardagin 11. august klokkan 14:00 letur upp framsýning við Eyðun av Reyni í Gamla Seglhúsinum.

Fernisering verður kl. 14:00.

Talan er um eina søluframsýning, sum umfatar oljumálningar. Framsýningin, sum er ókeypis at vitja og hongur uppi fram til 31. august.

Framsýningin er opin soleiðis:
Leygardagin 11. august kl. 14.00 - 18.00: Fernisering
Mánad. - fríggjad kl. 14.00 - 17.00
Sunnud. kl. 14.00 - 18.00

Øll eru hjartaliga vælkomin!

Helgi Joensen, sum nú fer at sýna fram í Gamla Seglhúsinum í Klaksvík, er listhandverkari, víða gitin fyri sítt sermerkta tinsmíð.

Gjøgnum árini hevur hann leitað fram ymsar møguleikar og gjørt alskyns royndir við hesum serstaka metali, fingið tinið at tala og gandað fram tær vakrastu vondir Í alskyns íløtum, skálum, stakum og øðrum brúkslutum, relieffum og skulpturum – stundum samansettum av fleiri staklutum. Helgi hevur sýnt list sína fram í týðandi listaskálum víða hvar um lond.

Helgi Joensen er føddur í 1932. Hann er sonur Ó la Joensen úr Klaksvík og Oliviu Joensen úr Miðvági. Helgi hevur eina systur, Dagmar, sum er gift og býr í Norra. Óli og Olivia bygdu sær hús á Ziskatrøð. Tey  ovastu húsini á Prestvegi.Óli var skiparalærdur og førdi Fossanes, sum fórst undir Íslandi í 1938.Olivia var fotografur og hevði atelier við hús.

Eftir at hava mist mannin flutti Olivia við børnunum til foreldur síni, sum tá stóðu fyri sjómansheiminum í Havn.

Hon arbeiddi sum fotografur í Gamla Bókhandli og hjápti til á sjómansheiminum.

Soleiðis kom Helgi at búgva í Havn mestu tíðina undir krígnum. Mamman giftist uppaftur við einum norskum sjómanni, Julius,og tey fluttu øll til Norra eftir kríggið. Helgi er útbúgvin verkfrøðingur og arbeiddi fyrstu árini hjá Stavangerflint, sum ger steintoy. Mitt í 70unum gjørdi hann saman við einum øðrum jólaplattar úr tini.

Í 80unum byrjaði hann fyri seg sjálvan og hevur gjøgnum árini havt framsýningar í fleiri stórbýum í Evropa og USA. Helgi hevði í mong ár verkstað og antikvitetshandil í Stavanger. Nú hevur hann verkstað í Norðjútlandi.

Í fjør var gjørt av, at Helgi skuldi koma til Klaksvíkar og vísa nøkur av verkum sínum fram í Gamla Seglhúsinum. Men seint á heysti móti vetri, mátti Helgi undir skurviðgerð, sum ikki tók seg væl upp.

Tað var so álvarsligt, at hann misti fleiri førleikar. Seinastu mánaðirnir eru farnir við at venja rødd og limir.

Vit kunnu bert fegnast um, at Helgi ikki settist aftur; men valdi at at taka leiðina heim á klettarnar.

Framsýniningin letur upp fríggjadagin 4. mai 2018 og hongur uppi fram til Norðoyastevnu.
Fernisering verður kl. 16:00 og kemur Bárður Jákupsson at røða.

Umframt lættari ábit og tónleik verður eisini møguligt at hitta listamannin sjálvan.

Opið er soleiðis:
Fríggjadagin 4. mai - Fernisering kl. 16.00
Mánadag - fríggjadag kl. 14 - 17
Sunnudag kl. 14 - 18

Hjartaliga vælkomin á gátt í Gamla Seglhúsinum!

Á Gamla Seglhúsinum var Arnold Vegghamar í dag og lat upp sína nýggjastu framsýning. Framsýningin var sera væl vitjað, og tað sást eisini aftur í seldum verkum.

Símun Gullaksen, bjóðaði vælkomin, síðani sungu Steintór og Rakul Ró tvey løg. Aftaná tað segði Helgi Fossadal nøkur orð, ið vit endurgeva her niðanfyri og Steintór og Rakul Ró endaðu so móttøkuna við tveimumløgum afturat.

Røðan, ið Helgi Fossadal helt á Gamla Seglhúsi í dag:
Listamálarin í norðastu bygd Føroya, Viðareiði, Arnold Vegghamar er sjálvlærdur listamálari. Men eins og hjá mongum øðrum føroyskum dreingjum var tað neyðugt hjá honum at fara til sjós fyri at forvinna sær eina úrtøku. Tað snúði seg snøkt sagt um at yvirliva.

Men hóast Arnold Vegghamar ikki hevði góða sjónatur og ikki vandi seg við tað ofta baldruta og harða sjólívið, so sigldi hann, til hann var  um19 ára gamal. Tá fór hann til Danmarkar, Odense, at ganga í skúla og at læra eitt handverk; hann var síðani útlærdur gullsmiður og starvast nógv ár í hesari vinnuni.

Men longu á ungum árum kveiktist ein áhugi fyri málningalistini hjá Arnoldi Vegghamar. Sína fyrstu listaligu vegleiðing fekk hann á vetri 1958-59. Tá var hann næmingur á listaskúlanum, sum var byrjaður av listamálarunum Ingálvur av Reyni og Jack Kampmann saman við myndahøggaranum og grafikaranum Janusi Kamban.

Hóast listaskúlin bara var henda eina veturin, fekk skúlin stóra ávirkan á næmingarnar, sum fingu dirvi til at halda áfram  og megi til at arbeiða fram ímóti dreyminum at vera listafólk. Eisini varð her opinberað fyri næmingarnar, at tað hevði týdning og var samfelagsgagnligt at skapa myndir – list –,  fyri at leggja afturat  samleika og mentaskap føroyinga.

Tey klassisku føroysku myndevnini eru fjallið, bygdin og havið, og sum øll listafólk  í meira og minni mun eru ávirkað og hugtikin av. Tað sama er galdandi fyri Arnold Vegghamar, sum hevur verið og enn er hugtikin av umhvørvi og náttúru á heimstaði sínum, Viðareiði.

Arnold Vegghamar lýsir eisini í sínum málningum hesi vanligu  føroysku myndevnini – fjallið, bygdina og hagan, men úttrykkið saman við teimum eyðkendu, serligu sterku litunum, sum hann nýtir, er øðrvísi og ger hansara myndir serstakar – eisini í føroyskum høpi.

Stílurin hjá Arnoldi Vegghamar er eitt stað millum ekspressionismu og naviismu.

Tað sæst, at Arnold Vegghamar vísir áskoðaranum sína egnu tulking av landslagnum,  – soleiðis sum hann sær og sansar tað. Náttúrulýsingarnar hjá honum eru ikki vanligar, men hava nakað meira í sær. Myndirnar vísa og bera prógv um, at Arnold Vegghamar er heilt sín egin listamálari.

Sum stjóri á Listasavni Føroya setti eg mær fyri at útbreiða vitan um føroysk listafólk við bókaútgávum.  Hetta hevur, eftir mínum tykki, alstóran týdning fyri listafólk,  at list teirra verður viðgjørd listfrøðiliga og milað víða um og ikki bara í Føroyum.

Í 2009 var ein framsýning við Arnold Vegghamar á Listasavni Føroya, og í tí sambandi fóru vit undir at gera eina listabók um lívið og listina hjá Arnoldi Vegghamar. Listfrøðingurin, Dagmar Warming, skrivaði bókina.

Í hesum sambandi vitjaðu vit bæði, Dagmar Warming og eg, Arnold Vegghamar á Viðareiði. Henda vitjanin, var ein partur av tilgongdini til bókina.  Tað var sera áhugavert at hoyra listamannin greiða frá lívi sinum og tilgongd hansara til myndlistina.

Her vil eg lata orðið til Dagmar Warming, sum her tekur samanum listina hjá Arnoldi Vegghamar í bókini Arnold Vegghamar:

”Vegghamar arbeiðir einsamallur sum listamaður. Hann málar heilt í egnari verð uttan at hyggja um seg, til onnur samtíðarlistafólk í Føroyum. Leiðin, hann tók í lívinum, eftir at hann fyrr sum ungur maður í nøkur ár royndi at fylgja eini vónleysari leið, hevur ført hann heim til Viðareiðis sum málara.
Her fer hann at búgva og arbeiða restina av ævi sínari og myndevnini eru ikki bara soleiðis at vika. Tey eru har beint hjá honum og geva honum íblastur til at mála verk, sum tey flestu halda vera úr einum øðrum heimi, sum eru komin higar gjøgnum tað viðkvæma sinnið hjá einum einligum persóni og gjøgnum ein kraftmiklan koloritt.

Víst er tað so, at landslagið kveikir hugin til at mála, men við úrslitinum, verkinum, koma vit inn í annan hugaheim. Vit síggja landslagið við nýggjum eygum. I hesum finst tann sermerkti og endurnýggjaði landslags-málningurin, sum er heilt einastandandi í norðurlendskum høpi.”  (Dagmar Warming, 2009)
Arnold Vegghamar hevur verið við á fleiri framsýningum bæði í Føroyum og uttanlands.

Eisini hevði eg tað gleði at hava Arnold Vegghamar við á føroysku framsýningini á Leopold museuminum  í Wien í 2008. 84.000 fólk sóu framsýningina.

Goði Arnold, takk fyri, at tú hevur ríkað okkum og Føroyar við tíni list og hjartaliga til lukku og góða eydnu við framsýningini.

Eisini fáa Jastrid og Símun eina tøkk fyri tykkara arbeiði fyri føroyska list.
Samstundis tøkk fyri heiðurin mær var sýndur at bera fram nøkur orð í samband við framsýningina hjá Arnoldi Vegghamar.

Sunnudagin 4. mars letur listaframsýningin við Arnold Vegghamar upp.

Fernisering verður kl. 16:00 og kemur Helgi Fossádal at flyta fram røðu.

Eisini verður tónleikur, lættari ábit og okkurt leskandi, umframt at møguleiki er at heilsa uppá listamannin.

Framsýningin, sum er ókeypis at vitja, umfatar 35 oljumálningar og hongur uppi allan mars mánaða.

Opið er:
Mánadag til fríggjadag frá 14:00 til 17:00
Sunnudag 14:00 til 18:00
Øll eru hjartaliga vælkomin :)

Á Gamla seglhúsinum er Bárður Jákupson frammi við málningum fyri aðru ferð og niðanfyri ber til at lesa røðuna, sum borgarstjórin, Jógvan Skorheim helt við ferniseringina ídag:
 
Góði Bárður og góðu tit øll
Tað kennist ómetaliga væl at vera aftur her í Gamla Seglhúsi til fernisering.
Og hesaferð enntá eyka stuttligt, tí fyri hálvum triðja ári síðan stóðu vit júst sama stað til júst sama høvi, so eg hevði ikki væntað at fáa víst sama heiður at siga nøkur orðhesaferð.
So tað takki eg hjartaliga fyri. 
***
Mín egni kunnleiki til list er snøgt sagt avmarkaður. 
Eri ongin serfrøðingur, so fyri at finna nøkur gávaði orð at lýsa listina hjá Bárði við, leitaði eg mær til serfrøðina.
Í bókini “Livandi list” lýsir IngerSmærup Sørensen 49 av okkara fremstu nútíðar listafólkum, og har ert tú, Bárður sjálvandi við. 
***
“Okkurt í verkunum hjá Bárði Jákupssyni ger tey torgreidd at tulka.
Kanska er tað tí, at listamaðurin arbeiðir bæði við naturalismuni og við abstraktiónini og skiftir millum hesi bæði fyribrigdi, so tað ongantíð er heilt greitt, hvat er veruleiki og hvat ikki er“.
Um tað er samanrenningin av naturalismu og abstraktión, sum er avgerandi, fari eg ikki at gera meg klókan uppá, men eg dugi avgjørt at síggja, hvat Inge meinar við. 
Við penslastrokum megnar tú at skapa fleiri veruleikar í eini og somu mynd.
Tú bjóðar sinninum og hugfloginum av, við tí úrsliti, at ein nýggjur heimur letur seg upp fyri okkum, meðan vit skoða tíni verk.
***
Vit liva í einum heimi, sum hvønn dag broytist. Nógvar av broytingunum eru góðar og mennandi, men so eru eisini nakrar, sum tykjast ørkymlandi og ræðandi.
Tað fantastiska við listini er, at hon kann dyrka tað góða í veruleikanum, og so kann hon broyta tað minni góða til tað betra við frælsi og hugflogi.
Sjálvur fyllir tú 75 ár í ár, Bárður. So tú man í uppaftur størri mun enn eg, kenna aftur hetta við, hvussu heimurin er broyttur. 
Kanska er tað júst tí, at tú hevur dirvið og dygdina til at skapa hesar.. lata okkum kalla tað ‘alternativu veruleikarnar’ fyri at brúka eitt nógv umrøtt hugtak.
Eg eri sjálvandi ikki vísur í, at hendan tulkingin hjá mær er røtt, tí vit hava jú fingið staðfest, at tíni verk eru torgreidd at tulka.

Men um eg havi skilt tína list rætt, so havi eg næstan hug at uppsummera hana við orðunum hjá Steintóri Rasmussen, sum jú ofta megnar at seta orð á tað, sum annars er ringt at siga: 
Bárður,
“Tú vakurleika málar, har náttúran dálkað er”. 
Tú skapar nýggjar møguleikar, nýggjar veruleikar og nýggjar vakurleikar.
Heilt einfalt, tú gert heimin til eitt betri stað. 
Takk fyri tað. 
Allarbestu eydnu við framsýningini og enn einaferð hjartans takk fyri, at eg fekk møguleikan at bjóða tær vælkomnan til Klaksvíkar.

4. februar kl. 14 letur listaframsýningin við Bárður Jákupsson í Gamla Seglhúsinum. Talan er um heili 36 verk og høvi verður at heilsa uppá listamannin.

Jógvan Skorheim, borgarstjóri, flytir fram røðu og Rani Nolsøe kemur at framføra nøkur løg.

Okkurt leskandi og lættari ábit verður eisini at fáa.

Ver hjartaliga vælkomin!

Allan november og desember mánaða verður framsýning við dygdargóðum listaverkum frá nøkrum av okkara mætastu listafólkum at síggja í Gamla Seglhúsinum: Zacharias Heinesen, Torbjørn Olsen, Eyðun av Reyni, Hanni J. Bjartalíð, Bárður Jákupsson, Tróndur Patursson, Anker Mortensen, Jack Kampmann, Øssur Mohr, Amariel Norðoy, Steffan Danielsen o.fl.

Hjartaliga vælkomin á gátt í Gamla Seglhúsinum!

Í gjár var aftur fernisering á Gamla Seglhúsinum.

Hesaferð var tað Zacharias Heinesen, ið vísti okkum sínar framúr myndir, bæði vatnlitir og olju hevur hann brúkt.

Fleiri av myndunum vóru úr Hattarvík og Kirkju og Zacharias hevur rakt umhvørvið har sera beint, bæði tá hann er eitt sindur beinleiðis og eisini í abstraktuni.

Zacharias segði mær, at hann hevði verið fýra dagar úti í Fugloy. Orsøkin til at hann hevur verið har er, at Jastrid og Símun buðu honum til Hattarvík, tá hann einaferð hevði eina framsýning á Gamla Seglhúsið. Í summar ringdu tey so til hansara og søgdu honum at ein lagalig løta varð og Zacharias tók av og búði hjá Jastrid og Símin í fýra dagar.

Komandi dagarnar er gott høvi at síggja úrslitið av túrinum hjá Zachariasi Heinisen á framsýningini í Gamla Seglhúsinum.

Tað var Símun Gullaksen, sum bjóðaði vælkomin. Hilmar Høgenni formaður í Listafelagnum segði nøkur orð um Zacharis Heinesen og list hansara og vit fingu tann framíhjá rætt á ferniseringini at hoyra gittarsnillingin Ólav Jacokobsen frumframføra eitt verk.

Ein fernisering á sera høgum støði.