Sunnudagin
tann 16. oktober 2022
letur upp listaframsýning við
Jógvan Kristiansson Glerfoss.

Fernisering verður sunnudagin klokkan 16:00 og eru øll hjartaliga vælkomin á gátt, fyri at njóta hesa forvitnsligu framsýning, sum umfatar 19 nýggj verk.

Umframt lættari ábit, tónleik verður eisini møguligt at heilsa uppá listamannin sjálvan.

Framsýningin hongur uppi fram til 6. november 2022 og kann síggjast:

Mánadag til fríggjadag 14:00 til 17:00
og Sunnudag 15:00 til 19:00.

Um ikki ber til at møta til hesar tíðir, er møguligt at ringja 217055 fyri at finna eina hóskandi tíð.

Hjartaliga vælkomin.

Fríggjadagin 27. mai 2022 letur upp listaframssýning við Bárður Dal Christiansen ella Bárður DC, sum vit eisini kenna hann, í Gamla Seglhúsinum.

Fernisering verður verður fríggjadagin 27. mai klokkan 16:00 og kemur Bartal Augustinussen at røða og seta framsýningina.

Benjamin Petersen - Son of Fortune syrgir fyri tónleikinum og verður eisini lættari ábit og okkurt leskandi at fáa.

Framsýningin er opin hongur uppi allan juni mánaða og er ókeypis at vitja.

Opið er soleiðis á Norðoyastevnu:
Fríggjadagin: 16:00 – 19:00
Leygardagin: 15:00 – 19:00
Sunnudagin: 15:00 – 19:00

Í juni mánaða er framsýningin opin yrkadagar frá 14:00 til 17:00.

Hjartaliga vælkomin!

SKRIVAÐ: Tekst og myndir: Dávur Winther og Ólavur Frederiksen

Hans Erik Olsen úr Heimistovu á Uppsølum var frá ungum árum fiskimaður, førdi síðani skip í nøkur ár, men legðist so upp á land at seyma segl saman við Jógvan Joensen, sum hevði verið í Esbjerg og lært at seyma. Hann var altíð nevndur Jógvan Segl.

Hesum greiddi borgarstjórin í Tórshavn, Heðin Mortensen m.a. frá, tá ið hann setti listaframsýningina við Anker Mortensen í Gamla Seglhúsið í dag
​
Eisini, at teir báðir, Anker eru skyldmenn. Anker er bróðursonur Heðin, og er Heðin gubbi hansara.
Niðanfyri verður røðan hjá Heðin Mortensen, borgarstjóra endurgivin


Góðan dagin øll somul!
Og hjartaliga vælkomin til listaframsýning hjá Anker Mortensen.

Áðrenn vit koma til sjálvan listamannin, vil eg fyrst takka tykkum, Jastrid og Símun, fyri høvið at koma norður at seta hesa framsýningina í hesum spennandi umhvørvinum.  

Gamla Seglhúsið er eitt serligt stað, við eini serligari søgu, sum krevur, at nøkur orð verða søgd.

Jákup á Dalinum bygdi hetta húsið uml. 1914. Longu í 1916 varð húsið útleigað, og síðani selt seglhúsmonnunum.

Hans Erik Olsen úr Heimistovu á Uppsølum var frá ungum árum fiskimaður, førdi síðani skip í nøkur ár, men legðist so upp á land at seyma segl saman við Jógvan Joensen, sum hevði verið í Esbjerg og lært at seyma. Hann var altíð nevndur Jógvan Segl.

Í fyrstuni hildu teir til heima á Biskupsstøð, seinni úti í Klaksvíkini, síðani her úti í Víkunum. Teir bygdu sær eitt hús afturat í 1920, tað er tann hvíti bygningurin norðan fyri hetta húsið.

Meðan Jógvan Segl tók sær av seglvirkinum, hevði Hans Erik framvegis góðan hug til sjógvin; í 1920´unum gjørdist hann partaeigari í Kvikki og í Sigurfaranum, og reiðari var hann eisini. Rættuligt reiðaravirki byrja teir tó ikki fyrr enn í 1934, tá teir keypa saltfiskahúsið Norðborg og fara at handla. Næstu árini keypa teir í felag Sigurfari, og fleiri onnur skip, og í 1953 varð virkið gjørt til partafelag, sum fekk navnið P/f Joensen & Olsen.

Gamla Seglhúsið varð sostatt fyrst nýtt til at seyma segl í, og síðani varð tað handil fram til 1956, tá ið handilin flutti niðan um vegin, í Hvíthús.

Gamla Seglhúsið var so goymslubygningur fram til 2005, tá ið Jastrid og Símun Gullaksen keypa bygningin og byggja uppí og ístandseta hann til tað, sum hann er í dag:  Karmur um listaframsýningar, fundir, veitslur og annað - eitt mentanarhús, sum vit øll fáa gleði av.

Sum eg skilji tað, hava tit bæði ongi beinleiðis ættarbond til Seglhúsmenninar - um enn tú, Símun, ert úr Fugloy – og rættuliga nógvir fugloyingar hava siglt við Seglhúsmonnunum.

Men hvat høvdu gomlu seglhúsmenninir sagt, um teir sóu, at tit høvdu málningaframsýningar í Gamla Seghúsinum nú? 

Teir høvdu sikkurt hugsa sum vit, at eitt og hvørt gott vinnuligt átak byrjar við tí góða hugskotinum. Soleiðis var tað fyrr, og soleiðis er tað eisini í dag. Tykkara nýhugsan er ein íblástur fyri aðrar íverksetar.
Ikki minst í dag, nú tað er so modernað, at flyta tað gamla yvir í ein nýggjan samanhang, er tað hugaligt at síggja, hvussu tit hava fingið hendan søguliga bygningin aftur til heiðurs og æru.

Listamaðurin
​
Frá seglhúsinum fara vit til listamannin, sum sýnir fram í seglhúsinum í dag!

Nú er tað ikki nøkur loyna, at vit báðir Anker eru skyldmenn. Anker er bróðursonur mín, og eg eri gubbi hansara. Eg havi tí havt góð høvi at fylgja honum gjøgnum alt hansara lív.

Anker hevur verið serstakur á tann hátt, at aftanfyri listarmannin fjalir seg ein handverkari av Guds náði. Hetta hevur hann m.a. frá abbanum í faðirætt, pápa okkara Eliesar Mortensen úr Trongisvági, kallaður Eli. Hann dugdi væl til hendurnar, var timburmaður og av hegnigastu monnum at smíða.

Sum abbin hevur Anker eisini víst serstøk evni at skapa, byggja og umvæla. Hann smíðaði saman við Snorra Dam Jacobsen. Oftani arbeiddu teir uppá at umvæla gomul hús í Havnini, ikki minst úti á Reyni. Hesi serstøku hús krevja eitt serstakt kynstur, og slíkar uppgávur verða ikki latnar hvørjum manni uppí hendur.

Listin letur heldur ikki hvønn mann sleppa upp í part.

Listin krevur bæði ta handaligu og ta skapandi dimensjónina.

Og sum listamaður hevur Anker gott í at breðga, í báðar ættir.

Okkara megin er víðagitni og fjølbroytti listamaðurin Bjarne Werner Sørensen. Hann er trímenningur okkara.

Og í móðurætt var Gudmund Hentze av Sandi. Gudmund Hentze hevði eisini hesar margfaldu skapandi gávurnar. Hann var bæði málari, grafikari, illustrator og sniðgevi av brúkslist.

Tórshavnar Býráð, sum altíð roynir at stuðla listafólki, eigur tíbetur nakrar av myndunum hjá hesum dugnaligu skyldmonnunum hjá Anker. Myndirnar hjá Gudmundi Hentze hanga uppi í móttøkuhúsunum hjá Kommununi, í gomlu húsunum hjá Mitens í Tróndargøtu. Og tær hjá Bjarne Werner Sørensen hanga, tvær á starvsfólkadeildini, og ein á kvøldskúlanum.

Um Anker sum listamann kunnu sigast nógv orð. Men tað er eisini hugvekjandi at lesa, hvat ymsu ummælararnir fáa burtur úr listini hjá honum:


Sjónligger tað ósjónliga

Nils Ohrt sigur í bók síni um Anker Mortensen, at hann roynir at ”sjónliggera tað ósjónliga á lørifti. Úrslitið er ein sameining av vakurleika og anda, sum tó ikki missir fótafestið í veruleikanum.”

Jørgen Trap-Jensen sigur, at Anker málar yrkingar.

Hann vísir til Ingálv av Reyni, sum segði, at Anker við eyðmjúkum brøgdum kann siga nógv meira, enn onnur gera við stórari veipan.

Og nú vit tosa um Ingálv, so sigst tað, at hugurin hjá Anker til málningalistina varð kveiktur av tí stóra málninginum hjá Ingálvi av Reyni, sum hekk í miðgongini í Hoydølum. Anker er føddur í 1961 og gekk í Hoydølum seinnu helvt av sjeytiárunum.

Í tí tíðini hevði Ingálvur av Reyni eina nokkso abstrakta periodu.... Og hendan myndin æt “TROLARI”, ein stór dimm abstrakt kompositión.

Og tá teir so fóru í fríkorter, so plagdu teir at diskutera um hendan málningin.... Hvussu skuldi man fáa skil uppá hetta?

Mundi málningurin venda á høvdinum ella hvat?

Men hvussu teir so hugdu og snaraðu sær, so sá eingin av teimum nakran trolara! Næmingarnir skiltu ikki eitt mukk av hesari myndini.

Men Anker sá okkurt... og hann hugsaði við sjálvum sær, at hann vildi finna útav hvat tað var. Og fáa okkurt burturúr hesum. Tað var har, og tá, at hann gjørdi av at hann skuldi fara tann vegin, LISTAVEGIN.
Anker fór á Kunstakademiið í Pólandi og í Finnlandi at fáa sær útbúgving, og Anker so líkt, fann hann upp á at fara til Grikkalands, har hann búði á eini oyggj saman við nøkrum grikskum munkum. Hetta var so við til, at Anker eitt skifti las teologi - jú hann er, umframt so nógv annað, eisini hálvur prestur!
​

Anker nógv at gera

Anker hevur verið ein fjølbroyttur og leitandi listamaður.

Hann hevur teknað og málað, myndað, skrætt og klipt.

Hann hevur eksperimenterað burtur úr alskyns tilfari.

Hann hevur víst, at hann dugdi at loysa seg frá veruleikanum og granska allar smálutir.

Og væl hevur gingist. Tí Anker er nógv umbiðin sum listamaður.

Herfyri keypti m.a. BankNordik list frá honum til sítt serliga savn, og Anker var eisini ein av teimum, sum bleiv útvaldur at listprýða Glasir. Og ikki at forgloyma nýggju løgreglustøðina, har ein stórur málningur prýðir hølini.

Fyri stuttum hevði Anker rættiliga stóra framsýning, á tveimum hæddum, á Norðurbryggjuni í Keypmannahavn. Danir nevndu hana ”Maleriets åndelighed”, og áhugin var ovurstórur. Meira enn 5000 fólk vitjaðu framsýningina.

Í eini fráboðan skrivaði leiðslan á Norðurbryggjuni tá, at ”tað at standa frammanfyri einum málningi av Anker Mortensen, er sum at uppliva eina kenslu av frælsi, har spjadd og ógreið tekin flóta runt í einum óendaligum og gátuførum universi”.

Og so er!

Í gongini uttanfyri skrivstovu mína hongur ein stórur málningur hjá Anker. Ferð eftir ferð taki eg meg í at steðga á, hyggja at málninginum, og undrast. Og hvørja ferð setir tað onkrar kenslur og tankar í gongd. Og tað er júst tað, sum góð list kann.

Fyri meg er ongin ivi, at talan ikki bara er um fyrstaflokks handverk, men at her eisini er ein andalig dimensjón, sum byggir á Ankersa rótføroysku bakgrund í føroyskari fólkamentan, líka frá sálmasangi og trúarlívi - her kemur teologiin inn í myndina - og til veðurlag og náttúru.


Kensluliga veðurlagið

Eg haldi eisini, at Amariel Norðoy hevur sagt tað so væl, at ”Anker Mortensen lýsir okkara kensluliga veðurlag”.

Apropos veðurlag, er eitt av heitunum, sum Anker ofta brúkar til síni listaverk, eitt orð, vit kenna frá Jóhannesar evangeliinum:

”Vindurin blæsir, hvar sum hann vil!”

Og hetta við vindinum eyðkennir eisini Anker. Hann brýtir frá og fer har, sum hann vil, við sínum heilt egna og fjølbroytta stíli.

Anker hevur atelier úti á skipasmiðjuni. Har stendur hann og málar. Og so hevur hann greitt frá, at hann gongur inspirasjónstúrar - út í Sandagerð, niðan við ánni, og allan vegin niðan á Kirkjubøreyn. Og so tekur hann veðrið og upplivingarnar við sær heimaftur. So tað ytra landslagið rennur saman við tí innara landslagnum.

Vindurin blæsur, og gevur íblástur - til Anker, og til okkum, sum eru so heppin at sleppa at uppliva hansara list.  
      
Eg fari at ynskja Anker tillukku við framsýningini, og eg vóni eisini, at tit øll fáa eina stóra uppliving her í avbera hugnaligu hølunum í Seglhúsinum.

Við hesum er framsýningin sett.

Heðin Mortensen, borgarstjóri

Skrivað hevur: Dávur Winther

Í gjár fríggjadagin lat upp áhugaverd og væl samanhangandi listaframsýning í Gamla Seglhúsinum við listamanninum, Bárður Jákupsson.

17 vakrir oljumálningar og 11 spennandi vatnlitsmyndir - og sum altíð bera hesi frálíku hølini listaverkunum væl uppi.

Umframt lættan tónleik frá Eyðun Nolsøe og Karl Martin Samuelsen, sum hesaferð løgdu seg á Beatles, var eisini boðið ábit við besta skerpikjøt úr Fugloy uppá breyð - hugnaligt og fjálgt henda seinnapartin.

Nakað av fólki var komið saman at heilsa uppá og kanna sær ein málning. Teirra millum eisini Alex Sólstein og konan, Katrin komu at heilsa uppá. Tað vísti seg, at Bárður og Alex høvdu ættarbond saman, sum peika á Toftanes í Lorvík, har tey ofta eru køn í bæði tónleiki og málningalist.

Talan er um eina søluframsýning, sum kemur at hanga uppi fram til 20. oktober 2021.
Framsýningin er opin soleiðis: Mánadag til fríggjadag frá klokkan 14:00 til 17:00.

Tá ið framsýningin lat upp, helt Dávur Winther, formaður í Norðoya Listafelag, røðu.

Røðan verður endurgiving niðanfyri:

Góði Bárður - Góðu tit øll!

Tá ið eg var smádrongur, var er nógv á Sandi – í Trøðum á Sandi, her pápi mín vaks upp, Uppi í Stovu.
Har vóru fleiri stóri bóndagarðar – í Skemmuni, í Uttarstovu, í Miðstovuni og inni í Beiti. Nógv ymisk djór og víður bøur.

Har spældu vit væl og lærdu nógv – gingu til handa og fingu uppgávur at røkja. Reka kúrnar heim til mjólkingar, fara eftir rossunum, fóðra, geva kálvunum – og so í hoyna, sum ofta var stuttligt og annarleiðis.

Her var frælsi, og tú vart tín egni harri, tó at tú fekk at vita, hvat tú kundi og mátti.

Her vóru serligir hundar, sum vóru raskir og gløggir á fjøllunum, summir bítskir og aðrir góðsligir – stóri Bjørn í Miðstovuni var heilt serliga góðsligur.

Men ikki minst var tað serstaka málið, sum var annarleiðis í mun til norðanmálið. Teir dugdu so ómetaliga væl at taka til og høvdu nógv fleiri heitir fyri tað ymiska – Ja, eitt heilt annað málføri við sjálvsama stórum orðatilfeingi ella orðforráði. Tað var næstan sum at lurta eftir tónleiki.

Teir kundu gera eina heila søgu burtur úr eini annars stuttari frágreiðing.

Skálavík
Fastir mín Solveig, varð gift við Dalsgarðsbóndanum í Skálavík, Kristiani – Dalsdagður var tá ein av teimum stóru gørðunum í Føroyum.

Kirkjubø hevði 20 merkrum tá – Dalsgarður 11, har tríggjar merkur vóru ogn.

Tá ið vit komu at vitja har eysturi, var tað sum at koma til eitt slott, so stórt bóndahúsið var – Vit vórðu møtt við glúpskum, goyggjandi hundum eftir tí langa vegnum, ið leiddi niðan til húsini.

Kristian, bóndin var rakur og erbarur – Hann gekk restur við høgari pannu, og helt ikki heilt einki um seg sjálvan. Her var stuttligt og rúmligt at vera, og so høvdu tey Norðasta Haga – eitt heilt serligt stað.

Solveig, fastir var altíð blíðlynt og fyrikomandi. Páll, tann elsti sonurin var sáttligur og lítillátin – Tey vóru fimm systkin.


Skúlin
Tá ið eg kom eitt sindur longur í skúlanum í Fuglafirði, lósu vit lærulystin, Lognbrá, Fastatøkur og Men lívið lær. Hetta var heimligt fyri mær, og málsliga kendi eg meg aftur her av ferðunum á Sandi og Skálavík.

Mínar ímyndirnar úr bókunum vóru allar av Sandi og Skálavík, tí høvundin, Heðin Brú kom úr Skálavík og skrivaði mál, eg kendi frá gomlu bóndunum í Trøðum, eins og í Dalsgarði.

Heðin Brú var ein vandin og gløggur eygleiðari og dugdi at siga frá. Ja, hann málaði við orðum litfagrar og sigandi ”málningar” – bøkur og stuttsøgur.

Hann dugdi eisini at siga sekmtandi frá sínum ferðum sum landbúnaðarráðgevi, hvørs ørindi kundu vera meira stirvin og harðbalin, tí áhugamálini ikki altíð fullu saman, tá ið um jørð og ognir er at tala.
Tiltikin er ferðin til Klaksvíkar, tá ið fyrsta trøðin skuldi leggjast inn her. Trøðin skuldi leggjast inn av Myrkjanoyri, har Hans bóndi ráddi fyri borgum. Til at hjálpa sær hevði landbrúkskonstlenturin, sum tað tá kallaðist, fingið fólk úr Kirkjubø og Gøtu at koma til Klaksvíkar.

Og tað gekk nokk ikki stillisliga fyri seg, sum seinni verður greitt frá í  Bóndatáttinum.

Hetta var ein skemtiligur og beinrakin táttur, sum Heiðin Brú yrkti um ferðina, og hevði ikki ætlað skuldi koma út. Men eftir eina ferð eftir fjøllunum sunnan á landi, missir hann lummabókina, sum onkur tó fanna. Har verður yrkt beinrakið um fólk og býlingar og tað, sum fór fram á hesum serliga fundi - heili 140 vers.

M.a. yrkir Heðin Brú um bátin, Drekan úr Gøtu, har teir blanda blóð og koma í ringt veður og taka at spíggja. Teir høvdu telgt sær ein speril til nøgl. Men ein hundur etur nøglina og báturin søkkur.

Eitt av versunum í Bóndatáttinum:

Hanus bóndi á Biskupstøð
Viðagitin í verkum
Situr og roykir blákardús
Í sínum borgum sterkum


Bárður
Góði Bárður! Sama gløgga eygleiðndi lyndið hevur sonurin, Bárður. Hann eygleiðir náttúruna, ljósið, landslagið, bydgalagið nærhendis hjá pápanum, Hans Jacob í Stovuni – abbanum, Poul Johannes í Stovuni ovarlaga í bygdini í Skálavík og sjálvandi víða um aðra staðni við.

Hesar eygleiðingar málar bárður uppá løriftið við sínum serstøku penslum.

Tú dugur væl at fylgja við og sita undir. Tí hevur tú eisini kunnað skrivað tey mongu ritini í ymsum høpi m.a. í Mondli, har nógvar áhugaverdar greinar stóðu – og mongu sigandi listarbøkurnar eisini. Tú hevur skrivað um Mikines, William, Tummas Arge og Ingolvur og eisini bókina, Myndlist í Føroyum.

Eisini kenna vit Bárður frá hansara sigandi og livandi sjónvarpssendingunum um føroyska list og listafólk – ein dýrgripur at eiga!

Men helst er tað fyrst og fremst náttúruna, landslagið og bygdarlagið, Bárður dugur at eygleiða og geva eitt annað lív – Eitt nýtt lív í litum og strokum, sum hann byggir sítt egna ”garðalag” kringum, ið er ein onnur heild, sum sprettur úr hesum serstaka listaheimi hansara.

Her er ein óendalig kelda í litspæli og symbolikkum, sum ríða sítt egna bjarta lív, frammanfyri ímyndini um garðløg, bygdarløg og fjallarøðir, leikurin er tikin úr.

Við sínum málaragávum og vitan endurgevur Bárður Jákupsson sínar kensluligu upplivingar í føroysku nátturuni – heilt frá ungum av og fram til í dag, har hann støðugt er í menning.

Bárður er listamálari, grafikari og rithøvundur – í listastíli er hann kolorist, men fyrst og fremst og ekspressionist.

Í bókini, Føroysk myndlistafólk, stendu m.a. soleiðis:

Eingin listamaður í Føroyum hevur gjørt so nógv fyri at gera føroyska myndlist kenda víða hvar, sum Bárður Jákupsson.

Tað er nógv, sum kemur upp á veggin úr hansara sinni, sum ikki einans mennir hann sjálvan, men onnur við.

Í 1969 tók hann prógv frá tónleikalinjuni á Hjørring semenarium, men beint eftir hetta helt hann fram á listaakademinum í Keypmannahavn sum næmingur hjá Mogens Andersen málara, ið tá var gestaprofessari.

Tá hevði Bárður Jákupsson longu málað í nøkur ár, tí fyrsta almenna framsýning hansara var - í 1963.
Hann var leiðari á listaskálanum í Havnini og í 1989 settur sum fyristøðumaður fyri tí tá nýggja Listasavni Føroya. Eitt tað fyrsta tiltakið hjá honum var at fyrireika eina stóra listaframsýning við verkum av Mikinesi, sum eisini varð sýnd fram í Den Frie í Keypmannahavn.

Um sama mundið skrivaði hann tað stóra verkið um Mikines.

Síðani 1970-ini hevur hann ment seg í listini, har tann dráttur, hann hevur, er í tilknýti til tað føroysku natúruna - føroyska landslagið í einum hugburði til litir, ið spretta úr vøkstri og grøði.

Bárður Jákupsson er ekspressionistur eftir náttúrunnar treytum.

Hann kennir sum fáur møguleikan hjá pensilsstrokunum at tala við kalligrafiskum máli - til bæði at sleppa tí gamla heiminum og at avdúka ein nýggjan.

Tvey sløg av náttúru møtast í listini hjá Bárði Jáupssyni: Málninga náttúran og Føroysak náttúran, og tær eru felags um at vera í sterkari rørslu og støðugari broyting.


Góði Bárður!

Vælkomin til Klaksvíkar
Vælkomin í Gamla Seglhúsið